Dijital çağda en önemli varlık “veri” olmuştur. Tüm çabalar verilerden anlamlı bilgiler çıkarmak içindir. 

Bu bağlamda veri kalitesi başlıca önemdedir.

Ülkemizde en çok inanılan veriler, insanların ağzından çıkan sözlerdir. Bu sözlerin gerçekliği anlaşılmadan yayılır. Bire bin katılarak ağızdan ağza dolaşır. 

Veri kalitesinin önemi “Çöp girerse çöp çıkar” deyişiyle anlatılmaktadır. Çağımızda bu deyiş en yaygın kullanılan deyişlerdendir. Tabii ki anlayanlar için önem arz etmektedir.

Deneyimlerime göre kaliteli veri için gösterilen çabaların çok yeterli olmadığı iç görüm bulunmakta. 1994’ten itibaren kanıta dayalı tıp ile ilgilenmekteyim. Dünyada ve Türkiye’de yerleşmesini izleme olanağım oldu. 

Kanıta dayalı tıp, kanıta dayalılık açısından ilk konuşulmaya başlayan alanlardandır. Şimdi her alanda önemli. Önceleri ilaçların insana yararlılığının en iyi kanıtlara göre kararlaştırılmasına odaklanıldı. Cochrane adlı kuruluş tarafından başlatıldı ve yürütülmektedir. 

Ardından “kanıta dayalı klinik uygulamalar” kılavuzlarına odaklanıldı. Ülkelerde ve uluslararası oluşturulan topluluklarda “kanıta dayalı klinik uygulamalar kılavuzları” çıkarılmakta ve bu kılavuzlar sürekli güncellenmektedir. Yaklaşık 25 yıl önce bu kılavuzların oluşturulmasına Türkiye’den katkı olabilir diye çalışmalarımız oldu. 

Bazı klinik meslek ve bilim dernekleri haricinde ülkemizde yaygınlaşmadı. Türkçe olarak yayımlanan az sayıda kanıta dayalı klinik uygulama kılavuzu bulunmakta. Kanıta dayalı laboratuvar tıbbı açısından gelişme olmadı. Bu alanda oluşturulacak yapay zekaya güvenilirlik bakımından önemli bir konudur.

Aynı şekilde tıbbi laboratuvar verileriyle ilgili çalışmalarımız oldu. Bu bağlamda da uluslararası çalışmalarda yer almak konusunda yeterli olunamadığını görüyoruz.

Ulusal politikamız şöyle: “Uluslararası çalışmalarda yer almayalım, onlar üretsin biz kullanırız.” Bu politikaya kesinlikle katılmıyorum. Ülkeyi bu bağlamda dışarıya kapatmanın ne anlamı olabilir?

O kadar yüksek potansiyelimiz var ki… Devlet politikalarıyla bu yüksek potansiyelin uluslararası çalışmalarda yer alınması sağlanmalı. Yer alınması yalnız bakanlık personeline açık olmamalı, ülkemizdeki tüm değerlere açık olmalı.

Çağımızın en önemli kaynağı olan verilerden anlamlı bilgi çıkarılması için de geç kalınmadan harekete geçilmeli.

Burada açıklanması gereken önemli konu şu: e-devlet uygulamaları ülkemizde çok iyi olabilir. Ancak süreç ürününe odaklı anlamlı bilgi çıkarmak yanında büyük veriden anlamlı bilgi çıkarmaya da hazır olmak gerekli. Bu konuda ne kadar hazırız? Tereddütlerim bulunmakta. Özellikle sağlık ve sağlık hizmetleriyle ilgili verilerde… 

Yoksa “çöp girerse çöp çıkar” deyişi gerçekleşir. 

İyi bir hafta diliyorum.  

Sağlıklı, Sevgi ve Saygıyla kalın.