Geride bıraktığımız uzun yıllar yaşananlardan çıkarımlara göre proaktiflikten daha çok reaktif özellikteki vatandaşların çoğunlukta olduğu toplumların, geri kalmış veya sürekli gelişmekte olan ülkeler arasında olduğu söylenebilir. 

Reaktif özellik, bir olayın oluşmasını beklemek ve olay olduğu zaman o olayın sonuçlarına göre hareket etmektir. Bu tür faaliyetler, kalite yönetiminde düzeltici faaliyet diye adlandırılır. Reaktif özellik yaygın olan toplumlarda önleyici faaliyet alışkanlığı çoğunlukla yeterli değildir. 

Reaktif özellik önemli olsa da proaktif özellik çok az ise, gelecekte var olmak için tek başına yeterli olamıyor. Örnekler çoktur.

Reaktif özelliğin yaygın olduğu olan toplumlarda strateji belirlenemez. Çünkü risk belirleme, önlem almak gibi alışkanlıklar bulunmaz. 

Bu toplumlarda bireylerin çoğu kendisinin güçsüz olduğu yönlerini algılama açısından yetersizdir. Hep ben bilirim, benim yaptığım en iyisidir diye düşünürler. 

Güçlü, zayıf yönler, fırsatlar ve tehditler (GZFT) analizini yaparlar. Bu analiz sonuçlarını strateji belirlemekte kullanmazlar. Çünkü zayıf yönleri ve riskler sadece kağıtta kalır. Beyinlerine yerleşmez.

Reaktifliğin yaygın olduğu toplumlar olay gerçekleşince olağanüstü şekilde yardıma koşarlar. Hatta yardım konusunda çok kolay örgütlenirler. Yaptıkları yardımın nasıl yerine ulaştığı konusunu çok fazla düşünmezler. Yeter ki yardım elini uzatsınlar. Bu şekilde vicdanlarını rahatlatırlar. 

Reaktif özellikteki toplumlar olayın sonuçlarını çok çabuk unuturlar. O olay yeniden olmayacakmış gibi alınacak önlemleri almazlar. Stratejilerini gerçekçi belirleyemezler.

Zarar veren olaylar sürekli tekrarladığı ve sonuçları tekrar tekrar yaşandığı için ülke olarak da kaybeden ülkeler arasındadırlar. 

Bir toplumu oluşturan ailelerin temel odak noktaları çocuklarıdır. Onların geleceğinin refah içerisinde olması için en iyi ve pahalı okullara gönderirler. Her şeyi yaparlar. Ancak toplumsal yaşam konusunda proaktif olamazlar. Reaktif özellikleri ağır basar. Bulundukları toplumda stratejik planlamaya kayıtsız kalırlar. Deprem, sel ve fırtına gibi doğal olayları çocuklarım da yaşayabilir diye öngörü geliştiremezler. Bunun için alınması gereken önlemleri almalıyız diye düşünmezler. 

Olay yaşanınca toplanırlar. Gelecek için plan yapmayı amaçlarlar. Bu toplantılarda, yaşanan olayın acılarını paylaşırlar. Kendilerini rahatlatırlar. Plan yapmak konusunu unuturlar. Çünkü strateji belirlemek gibi bir kaygıları yoktur. 

Düşünürlerse de bilimsel yollarla önlem almaya yatkın değildirler. Gerçekçi bir şekilde stratejik plan yapmak alışkanlığı yaygın değildir. 

Toplumda, tüm vatandaşlar reaktif özellikte midir? Tabii ki, “Hayır”. Proaktif, diğer deyişle riskleri öngörüp önlem alınması gerektiğini düşünenler, hatta önlem alanlar da vardır. Onlar kazanan vatandaşlardır. Ancak toplumun çoğunluğu proaktif olmadıkça ülke boyutunda kazanç sağlanamaz. 

Kendi kuvvetli ve zayıf yönlerini bilemeyen, riskleri öngöremeyen ve fırsatlarını algılayıp plan yapamayan toplumların gelişmiş ülkeler arasına girmesi hayaldir. 

Reaktif özellikteki vatandaşların çoğunlukta olduğu toplumlar sağlam strateji belirleyemezler. Üzücü olan yön, çocuklarının geleceğini geçirecekleri toplum ve ülke ortamını düşünmediklerinin farkında olmamalarıdır. Çocuk çevresiyle yaşar. Evde, okulda, iş yerinde ve sosyal yerlerde de güvende olmalıdır.

Bilimin gösterdiği yöntemleri öğrenmek gerekiyor. Ancak, öğrenilenler tutum ve davranış değiştirirse işe yarar. 

İyi bir hafta diliyorum. 

Sağlıklı, Sevgi ve Saygıyla kalın. 

Geçmiş olsun Türkiye’m. Yaraları uzun yıllar sürecek olan bu tür felaketlerden, gelecekte en az derecede etkilenilmesi için proaktif bir şekilde, bilime dayalı strateji belirlenmesi temennisiyle…