Kalite çeşitli kesimler tarafından farklı anlaşılmakta. Halk arasında yaygın kullanılan kavram, aynı amaçla kullanılan ürünler arasında en fazla özellikleri olana kaliteli denmesidir. Örneğin, aynaları otomatik kapanan arabaların aynaları otomatik kapanmayan arabalardan; çok pahalı ve marka olan giysilerin orta fiyattaki giysilere göre daha kaliteli olduğu gibi. Daha pahalı olan ve daha çok özellikleri bulunan ürünlerin kaliteli oldukları düşüncesi kalite yönetimi bağlamındaki kaliteyle örtüşmemekte. 

Her ürün veya hizmetin bir tanımı vardır. Bu tanıma göre üretilirler. Bu tanımlar o ürün veya hizmetin özelliklerini açıklar. Bu özellikler de o ürün veya ürünün standardını oluşturur. Bu özellikler standartlar olarak belirlenir. Standartlar ölçülerle açıklanır. Örn. Masa ve sehpa ölçüleri dolayısıyla standartları farklıdır. Standartlar, çoğunlukla, tanımlarda gizlidir, diyebiliriz. 

Her ürün veya hizmetin standardı bilimsel tanımlara veya kullanımına göre belirlenir. Uluslararası kabul görmüş kuruluşlarca açıklanır. Her ülkede, ulusal standardizasyon kuruluşları tarafından yayımlanır.  

Hangi ürün veya hizmeti üretecekse, kuruluş ilgili standarda göre üretim yapar.

Bu bağlamda, kalite, ürünün veya hizmetin, tanımında veya standardında bulunan özelliklerin karşıladığının kanıtlanmasıdır. 

Kalite yönetim sistemi, üretilen ürün veya hizmetin kalitesinin sağlandığının kanıtlanması yanında, üretim sırasındaki tüm faktörlerin kalite yönetim sistemi şartlarına göre kurulmasıdır. Ürün ve hizmet üretilirken süreçteki tüm bileşenleri ve süreç elemanlarının, ürün ve hizmet için gerekli şartları sağladığının kanıtlanmasıdır.

Performans ve kalite arasındaki farkın anlaşılması önem arz eder. Üretim gerçekleştirilirken süreç performans hedeflerinin performans bileşenlerine göre tanımlanmaması, kuruluşun kalite odağından uzaklaşmasına neden olmaktadır. Performans; süre, kalite, maliyet ve esneklik boyutlarında ele alınır. En az, bu dört bileşenine odaklanılmalıdır.

Performans göstergelerini şu kadar yayın yapılacak, şu kadar toplantı yapılacak gibi sadece erişmek istediği sayıyla ifade eden kuruluşlar vardır. Bu kuruluşlar bu sayılara %80-90 erişince performansını başarılı olarak görmektedir. Aslında kalite güvencesi açısından yeterli değildir. Kuruluşlar yatırım yapan veya destek sağlayan kurum veya kuruluşlar için faaliyet sayılarını belirtmek durumundadırlar. Ancak kalite güvencesi, performansın dört boyutuna da odaklanır.

Özellikle, kamu kurumlarının hazırlamak zorunda oldukları stratejik planlar çoğunlukla maliye bakanlığı veya bütçe sağlayıcı ilgili otorite için sayısal olarak açıklanır. Ancak bunlara erişim, işlerin kalite sistem şartlarına göre yürütüldüğünün kanıtları olamıyor.

Bu konu önem arz etmekte. Kalite kavramı olması gerektiği gibi anlaşılamadığı için kalite güvencesi açısından hazırlanan özdeğerlendirme raporları da yeterli olamıyor.

Örneğin, kaliteli mezun yetiştirmek amacını stratejik amaç olarak yazmış bir yükseköğretim kurumunun öncelikle kaliteli mezun tanımını yapması gerekiyor. Bu özellikleri taşıyacak mezun için sistemini kurgulamalı, uygulamalı, uygulanmasını izlemeli ve izleme bulgularına göre sürekli iyileştirmelidir. Dolayısıyla, tüm uygulamalarını misyonuyla ilişkilendirmeli ve kanıtlamalıdır.

Örneğin, vizyonunu, “dünya üniversitelerinin ilk 500’ünde olmak” diye belirlediyse. Kaç yılda bu dereceye gelebileceğini öngörmeli. Çeşitli analizlerle mevcut durumunu saptamalı. Yıllara yayarak uzun dönem stratejik planını hazırlamalıdır. Plan hazırlamakla bitmiyor. Eylem planları yapılmalı. Periyodik olarak izlenmelidir. Plan ve programladıklarına erişim durumu kalite açısından da dikkate alınmalıdır.

Yasal olarak hazırlanması gereken stratejik planlar yatırım amaçlıdır. Ancak vizyon ile ilişkilendirilen stratejik hedeflere göre projeler vb. girişimlerle yatırım desteği istenmesine de engel değildir. 

Önemli olan, her zaman vurguladığım gibi, terim, tanım ve kavramların çok net anlaşılması gerekiyor. Bunlar net olmazsa, bazı durumlar kurtarılsa da “çöp girer, çöp çıkar” deyişine uyumlu olarak birçok kayıp yaşanıyor. Bu kayıplar ulusal boyutta da zararlara neden olabiliyor.  

İyi bir hafta diliyorum.

Sağlıklı, Sevgi ve Saygıyla kalın.