Ülkemizde yöneticilerin tutum ve davranışları izlenince, yaygın olanlar var. Bunlardan birisi, uygulamaların yasal mevzuata göre yapıldığının kanıtlanmıyor olması. Kalite yönetimiyle ilgilenince daha net anlaşılabiliyor.
1970’lerde üniversite eğitimimiz sırasında bize öğretilen, hangi pozisyonda olursanız olun, önce işinizle ilgili yasaları öğrenin. Yasalara göre sorumluluk ve yükümlülüklerinizi yerine getirin. 1980’lerde işe başladığım zaman yasalara uygunluk konusuna odaklandığımda oldukça karşıt görüşlerle karşılaşmıştım (Koşullara göre ilkelerden vazgeçmeden hoşgörülü olunsa da).
Öğretilen, diğer önemli konu ise bilimsel uygulamalara odaklanın. Yasalar, çoğunlukla ne yapman gerektiğini bildirir. Yapman gerekenlerin basamaklarını belirlersin, ardından nasıl yapmalıyım? Sorusu gelir. Bu soruya da yanıt, bilimsel olarak yayımlanmış yöntemlerin tercih edilmesidir.
Bilimsel yöntemleri de öğrenirsin, ardından kendi koşullarında nasıl yapacağına karar verirsin. Neyin, nerede, ne ile, ne zaman, nasıl ve kimin yapacağını belirler ve yayınlarsın. Sürekli izleyerek kuruluşundaki uygulamalardan ders çıkarırsın. Aksaklıklar varsa düzeltirsin veya önlem alırsın. Aynı zamanda, dünyada işinle ilgili gelişmeleri izlersin. Dünyaya ayak uydurmak için yeni yatırımlar yaparsın.
Birkaç paragrafta özetlense de bu işler oldukça çaba, bilgi ve uğraş ister. Yaratıcı ve yenilikçi olmayı gerektirir.
İşlerin eksiksiz yürütülmesi için ise bazı ast düzeyde çalışanlara yönelik talimatlar yazarsın. Bu kademedeki çalışanlardan sadece işlerini doğru yapmalarını beklersin. Talimatlar, “…yap, aç, yaz, bas.” vb. emir fiilleriyle biten kısa cümlelerdir. İşleri, talimatlarla yürüten insanlardan yaratıcılık beklemezsin. (Ancak yine de onlara öneri hakkı tanırsın. Çünkü deneyimlerinden yararlı sonuçlar çıkabilir. İşini geliştirebilirsin. Onların değerini anlayabilir ve fırsat tanıyabilirsin.)
Bir kuruluşta kalite yönetimi uygulamalarını hakkıyla yapmaya çalıştığın zaman şu ifadelerle karşılaşılıyor: “Bizi niye toplayıp sürekli bilgi paylaşımı veya bilgilendirme toplantıları yapıyorsunuz? Ne yapacağımızı gönderin, biz yapalım.”
Bir toplumda bu ifadeler yaygınsa, o toplum gelişebilir mi? Sadece danışman tutarak kalite yönetimi sistemi kuran kuruluşların yaşadıkları hep anlatılır. Aynı zamanda değerlendirmek için gidildiğinde hemen anlaşılır.
Tabii ki, kuruluşta ne yapılıyor olduğu üst yönetim tarafından belirlenir. Bunlar kuruluştaki politika ifadeleridir. Üst yönetim, neye göre ve nasıl yapılacağı konusunda, standartlar, normlar ve kılavuzlar hazırlayıp yayımlar. Bu dokümanları hazırlarken, kuruluşun iç ve dış paydaşlarını, yerine göre toplar ve görüş alır. Onların yaratıcılıklarından yararlanır. Kuruluştaki uygulamaları sahiplenmelerini sağlar. Onların kendi alanlarındaki yaratıcılıklarını bu şekilde ortaya çıkarır. Sürekliliği sağlar.
Yıllardır dikkatimi çeken konu şudur. Türkiye Cumhuriyeti yasal mevzuatında hemen hepsinde, kamu yararlılığı, kaliteli, hızlı hizmet ve verimlilik şartları vardır. Çoğunluk yönetici bu kelimelere odaklanıp yapılan işte kalitenin, verimliliğin, kamuya yararlılığın ve hızlı hizmetin planını yapıp, uygulamaları izlememiş ve sürekli iyileştirmeye odaklanmamış görünüyor. Kalite güvencesi, kalite yönetimi, verimlilik yönetimi şartları yasal mevzuatın başlığında bulunsa da dış denetim, kontrol veya değerlendirmeler uygulanmadıkça üzerine düşmemiş.
Yasal mevzuatta, “… yap, uygula, yürüt, kaliteli olsun, verimliliğe dikkat et, iç denetim yap.” vb. ifadeler bulunsa da denetçi veya değerlendirici gelmeden uygulanmıyorsa, o toplum nasıl gelişebilir?
Talimat insanı dahi talimatta yazılı olanı yapar, uygular. Çünkü işi yapmazsa, fabrika, işletme, sağlık hizmeti, otel hizmeti, hangisi olursa olsun büyük aksaklıklarla karşılaşılır. Bunun farkındadır.
Bir kuruluşta; yönetici, ara yönetici, ustalar, araştırmacılar, uzmanlar, mühendisler, teknologlar, teknisyenler ve temizlik hizmeti sağlayanlar, güvenlikçiler vb. işe göre ünvanlar ve çalışanlar vardır. Oranlarını değerlendirin. Hepsi talimat insanıysa o kuruluş veya toplum gelişebilir mi?
İyi bir hafta diliyorum.
Sağlıklı, Sevgi ve Saygıyla kalın.
