Yaşam Sahnesi Projesi kapsamındaki eğitimlerden birisine katıldım. 26 Mayıs 2020’de gerçekleştirildi (Projenin ayrıntısı için “Yaşam Sahnesi Projesi” yazarak Google’da taratabilirsiniz). Bir konuşmacı “Sosyal medya” şirketi ile anlaştım. Kesinlikle beklentilerimi karşılamadı” dedi. Bu yanıt, her alanın bir uzmanı bulunmakta, onlarla anlaşıp iş verilebilir, önerisine verildi. Konuşmacı, ardından, “uzmanlıkları değerlendiremiyoruz” diye ekledi.
Aslında ülkemizde kanayan bir yaraya parmak bastı. İş yeri ruhsatı verilirken neye göre veriliyor? Sadece diplomaya göre verilmemeli. İş ile ilgili uzmanlık alanının gerektirdiği yetkinlikler değerlendirilmeli. Hatta sınav dahi yapılabilir. Yetkin ise uzmanlık ruhsatı verilmeli ve ardından o işi yürütebilmeli.
Tabii bu süreci etkileyen çok faktör var. Yetkinlik değerlendirmesini kim yapacak? Değerlendirmeyi yapacak olanlar yetkin mi?
Bu konu kısır döngü ve ülkemizde sürmekte. Mesleki Yeterlilikler Kurumunun da bu problemleri çözdüğü söylenemez. Adından da anlaşılacağı gibi “yeterliliklerle” ilgileniyor.
Bu yazının odaklandığı konu “yetkinlikler”. Üzülerek belirtmek isterim ki, yeterlilik ile yetkinlik arasındaki fark bilinmiyor.
Meslek diploması, kişinin o alanda yeterli olduğunu kanıtlar. (Mesleklerle ilgili yeterlilikler Yükseköğretim Kurulu Web Sitesinden öğrenilebilir. Google’da “TYYÇ” diye taratırsanız. Siteler çıkıyor. Her üniversite de kendi program yeterliliklerini Web sitelerinde açıklarlar.)
Merak ediyorum. Kaç sanayi kuruluşu bu yeterlilikleri okumakta? Aslında bu yeterlilikler işverenlerin önerilerine göre hazırlandı. Hangi işveren bu yeterlilikleri inceliyor? İşe aldığı mezundan bu program yeterliliklerini karşılayıp karşılamadığını değerlendiriyor?
Yaklaşık 13 yıl kurumumun Bologna Eşgüdüm Komisyonu Başkanlığını yürüttüm. Kurum kalite koordinatörlüğü nedeniyle işverenlerin bulunduğu toplantılara katıldım. Tek bir işverenden program yeterlilikleriyle ilgili bir soru, değerlendirme, rapor vb. müzakereye rastlamadım. Yetkinliklere ise değinen yok tabii ki!
Aslında yeterlilik başlangıç. Gerçek hayatta istenen özellik yetkinliktir. Kişi ideal koşullarda yeterli olabilir ancak bilgi ve becerisini gerçek hayatta göstermesi önemli. Bu bilgi ve becerileriyle iş yaşamında gösterdiği çevikliği, problem çözme becerisi ve yenilikçiliği önem arz ediyor.
Özellikle zamanımızda bu alan yetkinlikleri iyice ayrıştı. Örn., süreçlerle yönetim sistemini kuracaksınız. Süreç analisti, süreç yönetimi yazılımı uzmanı, bulut bilişim uzmanı, blok zincir uzmanı gibi uzmanları nasıl bulacaksınız? Bu konuda size yardımcı olan bir kurum veya kuruluş var mıdır? Olduğunu hiç sanmıyorum. Yukarıda bahsettiğim eğitimdeki konuşmacı da bu konuyu dile getirdi.
Bilgisayar Mühendisliği mezunlarının hepsi süreç yönetimi yazılımı, bulut bilişim, nesnelerin İnternet’i, blok zincir, yapay zeka konularında uzman mıdır?
Endüstri Mühendisliği mezunlarının hepsi süreç analisti yetkinliklerine sahip midir?
Alan yetkinlikleri önemli bir konu. Hepimizi etkiliyor. Vatandaş ve meslek kuruluşları bu konuyu ciddi şekilde ele almalı. El yordamıyla bulmak alışkanlığından vazgeçilmeli.
Ancak bu konuda ülkemizde yapılanmalar bulunmadığı gözleniyor. Dijitalleşmede bu sorunlar daha da büyüyecek. Dijitalleşmede, hizmet ve sunulan çözümler çok soyut. Anlaşılması çok zorlayıcı. Yanlışlar ortaya çıkınca anlaşılıyor. Bu bağlamda; yetkinlikleri listeleyen, değerlendiren sistemler kurulmalı. Yalnız bu sistemler “kurdum tamam” anlayışından uzak olmalı. Kurdum, müşterime taahhütlerimi yazılı belirteceğim, yerine getirdiğimi kendim kanıtlayacağım. Yaklaşımıyla kurulmalı ve yürütülmeli.
Bu da kalite yönetimi ile gerçekleştirilebiliyor, değil mi?
Kalite; şu hizmeti veriyorum diyen kişi ve şirketlerin o hizmet alanlarında yetkin olmalarıyla sağlanır.
İyi bir hafta diliyorum.
Sağlıklı, Sevgi ve Saygıyla kalın.