Kamu kurumları olsun, özel kuruluşlar olsun çoğunun değerlerinde şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkeleri bulunmakta. Nasıl uygulandığına ilişkin açıklama bulunamıyor. Buna göre o kurum veya kuruluş şeffaf değildir. Hesap vermeyi de hiç düşünmüyordur.
Güncel gazetelere ve sosyal medyaya bakıldığında birçok konunun gizli yürütüldüğü ve toplum çıkarlarını gözetmediği görülüyor. Öyle bir toplumuz ki iş olup bittikten sonra fark ediyoruz ve konuşmaya başlıyoruz.
2005’te Denizli Sivil Toplum Kuruluşları Gelişme Platformu (DESGEP) kurmuştuk. Temel amacı yönetişim idi. O zamanın belediyeler de dâhil kamu görevlileri ve yasal mevzuata göre kurulması gereken bazı STK’lar şiddetle karşı çıkmışlardı. Bu durumla oldukça mücadele etmiştik. Ancak asıl önemli tarafı vatandaş konumundaki STK’lar ve bireyler yönetişim kavramındaki yerlerini algılayamadılar.
Aradan tam 20 yıl geçti. Halen anlaşılmamış olduğunu gözlemliyoruz.
DESGEP kapsamında sorgulayan vatandaş hedeflenmişti. Önemi o zaman anlaşılmadı. Dün son olayları konuşurken arkadaşıma yine sorgulayıcı vatandaş olunamadı. Diye bahsettim. O da bana şunu söyledi: “Halen akademisyen yaklaşımını bırakamadın.” “Sorgulayıcı vatandaş” anlamını kaç kişi bilir ki? Diye görüşünü belirtti.
Evet, asıl sorunumuz ortadaydı. Kelimeler yazılıyor. Ancak içeriği hakkında bilgi kazanılmıyor. Şeffafım diyen bir kurumdan şeffaflığını nasıl kanıtladığı sorgulanmıyor. Bilgi paylaşılmasının çok kolay olduğu günümüzde Web Sitelerinden her türlü açıklamaya erişilmesi gerekiyor. Ancak sorgulanmıyor.
Nasıl inceleyelim ve sorgulayalım? Vatandaş olarak bizlerle ilgili kurumların web siteleri incelenebilir. Vatandaşın refahı için çalışma yapan kamu kurumlarının stratejik planları ve faaliyet raporları değerlendirilebilir. Stratejik planlar her kamu kurumunun ana sayfasında gözlenebilmelidir.
Sağlık Bakanlığı örneğinde değerlendirelim. Sağlık Bakanlığının Web Sitesinin ana sayfasında stratejik planını bulamadım. Google’da tarattım o zaman “https://sgb.saglik.gov.tr/TR,61665/tc-saglik-bakanligi-2019-2023--stratejik-plani.html” sitesinden erişildi.
Birimlerimiz > Strateji Geliştirme Başkanlığı uzantısında aşağıdaki başlıklar gözleniyor:
Ayrıca Stratejik Yönetim uzantısında aşağıdaki başlıklara erişiliyor:
Bu başlıkların içeriği incelenebilir.
Stratejik amaçlar belirli. Stratejik hedefler yazılmış. Performans göstergeleri de belirlenmiş. Faaliyet raporu da yayımlanmış.
Yanıtlarının bulunması gereken sorulardan bazıları şunlardır:
Stratejik planın hayata geçirilmesi ile ilgili olarak:
Faaliyet Raporlarıyla ilgili olarak:
Bilim ve meslek insanları ve vatandaşlar ilgili oldukları alanlar hakkında görüş bildirebilirler. Örneğin “Sağlık Bakanlığı 2020 Performans Programı”ndaki aşağıdaki alıntıdaki açıklamaların gözden getirilmesi gerektiğini vurgulayabilirim.
Vatandaş olarak “planlama” aşamasından itibaren “önlem al” aşamasına kadar her aşamayı incelemek ve değerlendirmek gerekiyor. Kamu kurumları bunlar için sistemlerini kurmalıdır.
Bilişim teknolojileri her türlü kolaylığı sunuyor. Önemli olan etkili ve verimli bir şekilde kullanabilmek.
İyi bir hafta dileklerimle,
Sevgi ve Saygıyla kalın.