Bu hafta eğiticilerle ve öğrendiğini düşünenlerle paylaşmak istediklerim var. Özellikle kalite yönetimi, toplam kalite yönetimi başlıklarında ders anlatanlarla. Çeşitli görevlerde bu dersleri alarak mezun olmuş kişilerle birlikte çalıştım. Gerçek hayattaki uygulamalar konusunda yeterli ve yetkin olamadıkları söylenebilir.
Gerçek hayatta kalite sistemi ISO 9001 Kalite Sistem Şartları Standard’ına göre kurulmaktadır. Toplam kalite yönetimi (TKY) yolculuğu da mükemmellik modelleriyle kanıtlanır. Türkiye için bu model Avrupa Kalite Yönetimi Vakfı (European Foundation on Quality Management-EFQM) Mükemmellik Modeli’dir.
Kalite yönetimi sistemi ve TKY ile ilgili derslerde bu standard ve modeller neden öğretilmez anlaşılacak gibi değil.
Ticari olarak düşünülmemelidir. Yapılanma ve belge almak için bedel ödemenin farklı yaklaşımlar olduğu hatırda tutulmalıdır. Bologna Süreci, mezunların gerçek hayattaki uygulamalar konusunda bilgi ve beceri hatta yetkinlik kazanmasına odaklanmışken halen neden bu yaklaşım kabul edilmiyor, sorgulanması gerekiyor.
Bazı üniversitelerin ilgili mühendislik ve işletme fakültelerinin lisans derslerini inceledim. Sadece birkaç derste ISO 9001 kalite güvence sistemleri başlığı bulunmakta ve bir saatlik sunum ile sınırlı görünüyor.
Kalite yönetimi dersi almış bir mezunun gerçek hayatta uygulanan kalite yönetim sistemi ilkeleri ve sistematik yapılanma hakkında bilgili olması gerekir diye düşünüyorum. Sadece bilgili olması değil uygulamada da kullanabilmesi gerekiyor.
Yaygın kullanılan modellerin
kalite yönetim sistem ilkeleri başlıklarında şunlar listelenmekte:
“ISO 9001 Kalite Yönetimi Sistemleri-Şartlar” Standard’ında şu kalite yönetimi ilkeleri temel alınır. Bunlar:
Müşteri odaklılık, liderlik, personelin bağlılığı, süreç/proses yaklaşımı, risk temelli düşünme, iyileştirme, kanıta dayalı karar alma, ilişki yönetimi.
EFQM Mükemmellik Modeli’nde mükemmelliğin temel kavramları:
Müşteri için değer katma; sürdürülebilir bir gelecek yaratma; kurumsal yetenekleri geliştirme; yaratıcılık ve yenileşimden yararlanma; vizyoner, esin veren ve bütünsel liderlik; çeviklikle yönetme; çalışanların yetenekleriyle başarma; mükemmel sonuçları sürdürme.
ABD Baldrige Mükemmellik Modeli’ne göre sistem bakışına önem veriliyor ve çekirdek değerler ve kavramlar şöyle sıralanmakta:
Müşteri odaklılık, vizyoner liderlik, kurumsal öğrenme ve esneklik, gerçeklerle yönetim, inovasyona odaklı yönetim, etik ve şeffaflık, sosyal sorumluluk, insanlara değer verme, değer ve sonuçları yayma, başarıya odaklılık.
Bu ilkelere bağlı kalarak kalite sisteminin yapılandırılması bu modellere göre aşağıda belirtilen
sistematik içerisinde gerçekleştiriliyor.
ISO 9001:
Kuruluş; liderlik (liderlik ve taahhüt, politika, kurum görev, yetki ve sorumluluklar);
planlama; destek (kaynaklar, yetkinlik, farkındalık, iletişim, dokümante edilmiş bilgi);
işleyiş/operasyon (işleyişin planlanması ve kontrolü, ürün ve hizmetler için şartlar, ürün ve hizmetlerin tasarımı ve kontrolü, ürün ve hizmetler için şartlar, ürün ve hizmetlerin tasarımı ve geliştirilmesi, dışarıdan tedarik edilen süreç, ürün ve hizmetlerin kontrolü, ürün ve hizmetin sunumu),
performans değerlendirme (izleme, ölçme, analiz ve değerlendirme, iç tetkik, yönetimin gözden geçirmesi),
iyileştirme (genel, sürekli iyileştirme).
ABD Klinik Laboratuvar Standardları Enstitüsü her kılavuzunda şu kalite sistem şartlarının mutlaka yerine getirilmesini ister:
Organizasyon; müşteri odaklılık; tesisler ve güvenlik; personel; satın alma ve stok kontrolü; ekipman; süreç/proses yönetimi; dokümanlar ve kayıtlar; bilgi sistemi yönetimi; uygunsuz olayların yönetimi (risk yönetimi); değerlendirme; sürekli iyileştirme. Bunların her biri için de ayrı kılavuz yayımlamaktadır.
EFQM Modeline göre girdiler başlığında sistematik yapılanma başlıkları şunlardır:
Liderlik; çalışanlar; strateji; işbirlikleri ve kaynaklar; süreçler; ürünler ve hizmetler. Sonuçlar başlığındakiler de
çalışanlarla ilgili sonuçlar; müşterilerle ilgili sonuçlar, toplumla ilgili sonuçlar ve iş sonuçları olarak sıralanır. Sürekli iyileştirme kapsamında da
öğrenme, yaratıcılık ve yenileşim başlıkları var. Genel olarak değerlendirme RADAR ile sorgulanıyor.
Baldrige Modelinde ise sistematik yapılanma şu başlıklarda:
Strateji, liderlik, İşleyiş, İş gücü, müşteriler, ölçme, analiz ve bilgi yönetimi. Sonuçları veya performans yönetimi de şu başlıklarla:
Liderlik ve yönetişim sonuçları; ürün ve süreç sonuçları, iş gücüne odaklı sonuçlar, müşteri odaklı sonuçlar, bütçe, finansal ve pazarlama sonuçları.
Hemen hemen hepsindeki kavramlar aynı, ancak farklı sözcüklerle ifade ediliyor.
Bu hafta yazı ders gibi oldu. Kusura bakmayın. Ancak bazı temel bilgilerin kazanılması şartı da her zaman akılda tutulmalıdır.
Kişi tüm uygulamalardaki kalite yönetimi ilkeleri ve sistematik kurulma elemanları/şartlarını bilmiyorsa yetkin sayılmamalıdır. İlkeler her aşamada uygulanmıyorsa başarılı bir kalite sisteminden de bahsedilemez.
İyi bir hafta dileklerimle,
Sevgi ve Saygıyla kalın.
20.05.2016 DEHA20 Kalite Yönetimi Köşe Yazısı
