“Mükemmellik Modelleri” ve “ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemleri Şartları” standartlarında yönetim becerileri ve liderlik şartları değişmeyen ortak şartlardır. Dış değerlendirmelerde de bu şartlar bulunur. Çünkü hızla değişen koşullara uyum için yönetimin olmazsa olmaz becerileri kazanması şart.
Bu becerilerin varlığını anlamak ve farkında olmak için onların neler olduğu net olarak bilinmeli. Bu bilgilere göre anlamlı ölçümler yapılmalı ve değerlendirilmeli. Sadece ölçme-değerlendirme gruplarının ölçme yapmaları yeterli değil. Bu ölçmelerde soruları yanıtlayan insanların bilinç ve bilgi durumu da önemli. Soruları yanıtlarken nedeni bilinmezse ölçümlerden gerçek sonuçlar çıkarılamıyor.
21. Yüzyılın becerilerini saptamak için araştırma yapılmış. Araştırmaya dünyanın en başarılı şirketlerinde çalışan ve işe insan alma yetkisi olan 500 yöneticisi katılmış. Onlardan dokuz beceriyi önem sırasına göre sıralamaları istenmiş. 21. Yüzyıl yöneticilik becerilerini “insani beceriler”, “teknik beceriler” ve “idare becerileri” başlıklarında toplamışlar. Sonucunda “insani beceriler”: iletişim-1, koçluk (yönderlik)-2, takım oluşturmak-3; “teknik beceriler”: bilgisayar programlarını kullanmak-5, sürekli iyileştirmeye odaklanmak-6, iş analizi yapmak-8; “idare becerileri”: proje yönetimi-4, yazma becerileri (e-posta, rapor, vb, yazılı iletişim)-7, kaynak yönetimi-9 olarak sıralanmıştır. Becerilerin yanlarındaki rakamlar araştırmada çoğunluğu yanıtına göre yapılan sıralamadır. İnsanlarla etkili iletişimin ilk üç sırada olduğuna dikkat çekmek isterim.
Liderlik türleriyle ilgili araştırmalarda tek tür liderliğin yeterli olmadığı sonucu çıkarılmış. Beş lider türü şöyle: Zorlayıcı veya zorba liderler (çalışanı veya insanı hiç dikkate almayan liderler, sadece benim dediğim olur diyenler), Üstün liderler (yetkindir, yüksek standartlar koyar, ancak ona uyum sağlayacak bireyler yoksa çalışmak istemeyenler veya yetkin olamayanlar ezilir), Otoriter liderler (vizyon, misyon ve stratejiyi belirler, herkesin katılımını sağlayarak yol alırlar), Katılımcı liderler (hep birlikte yol alırlar), Koç liderler (kişilerin geleceğe hazırlanması için her türlü olanağı sağlarlar), Demokratik liderler (herkesin görüşünü alırlar).
Başka bir araştırmada, dünyada 20 000 üst yönetici arasından efsane olanlar seçilerek 3 871 lider yöneticiye yöneltilen sorulardan çıkarılan sonuç şu. Kurumun veya kuruluşun ekolojik havasını (insani duygular iklimini, tutum ve davranışlar) ve iş performansını negatif etkileyen liderlerin zorlayıcı veya zorba ve üstün liderler olduğunu saptamışlar. İnsan iklimini ve iş performansını pozitif etkileyen liderlerin ise otoriter, katılımcı, koç ve demokratik liderlik özelliklerini birleştiren liderler oldukları gözlenmiştir.
Vurgulanan diğer önemli özellikler, yöneticilerin “duygusal zekâ” düzeyleri. “IQ” olarak kısalttığımız “zekâ” doğuştan kazanılır. Çeşitli yollarla geliştirilebilir (ülkemizdeki eğitimin gerilettiğini gösteren araştırma sonuçları olsa da). Duygusal zekâ özellikleri her yaşta kazanılabilir. Bir günlük eğitimle değil şüphesiz kişiye göre aylar sürer.
Duygusal zekâ kendimizi ve ilişkilerimizi etkili ve verimli bir şekilde yürütme kabiliyetimizdir. Duygusal zekâsı kuvvetli olan kişi şu özellikleri taşır: kendi yaptığının farkındadır (duygularının iş ve sosyal çevresine etkilerinin farkındadır, kuvvetli ve zayıf yönlerini değerlendirir, kendi değerinin farkındadır), kendisini yönetebilir (kendisini kontrol eder, güvenilir olduğu bilinir, kendisini ve sorumluluklarını bilir ve yönetir, değişime uyabilir ve zorluklara göğüs gerer), sosyal farkındalığı vardır (duygudaşlık yapabilir, organizasyonel kuralların farkındadır, karar ağları oluşturabilir, politikaları izler, hizmet odaklıdır; iç ve dış yararlananların ihtiyaçlarının bilincindedir), sosyal becerilere sahiptir (vizyonerdir, vizyona erişmek için görev üstlenir, ikna edici taktikleri kullanmayı bilir, diğerlerini geribildirimle ve rehberliğiyle geliştirir, dinler ve net mesajlar gönderir, insanları yeni fikirlere yönlendirir, anlaşmazlıkları çözer, ilişikleri etkili yönetir, işbirliği ve takım çalışmalarını oluşturur ve yönetir).
Bu yazı ders gibi oldu ancak her paragrafta soru haline getirilebilecek maddeler var. Bunları kullanarak yönetici iseniz kendinizi veya yönetilen (çalışan, müşteri, vatandaş vb.) iseniz yöneticinizi değerlendirebilirsiniz.
Bu şekilde ben en üstünüm, ben en iyiyim, her şeyi ben bilirim diyenler; bu tür düşünce, tutum ve davranışların geçerli olmadığını anlayabilirler.
2019’un ilk yazısında ülkemizde çok ihtiyaç hissedilen ve olmazsa olmaz olan konuları paylaşmak istedim. Geleceğimiz, dolayısıyla onlara iyi bir gelecek sağlamak için her şeyimizi feda ettiğimiz çocuklarımızın geleceği için bu özellikler çok önem arz ediyor.
İyi bir hafta dileklerimle,
Sevgi ve Saygıyla kalın.
