Şartların hızla değiştiği günümüzde geleceğe hazırlanmak, farklı beceriler gerektiriyor. Bu becerilerin farkına varıp plan yapan ülkeler gelişiyorlar. Türkiye gibi potansiyeli veya kapasitesi olduğu halde bu becerilere odaklanmayan ülkeler gelişmiş ülkeler arasında yer alamıyorlar.
“21. Yüzyıl becerileri” İngilizce ve Türkçe Google’da tarandığında erişilen İngilizce site sayısı 167 milyon iken Türkçe site sayısı 670 bin. Bu sayı dahi bu konuya ne kadar önem verdiğimizin göstergesidir. Diğer ilginç konu ise Türkçe sitelerin çoğu şunlar öneriliyor (yarısı yabancı yayınlardan çeviri), şunlar yapılmalı diye öneriler ve derlemeler içeriyor. Bu becerilere yer veren müfredatlar hazırlanıyor. Uygulandığını gösteren çok az kanıt var. Uygulandıktan sonra sonuçların değerlendirildiği bir sistem de bulunmamakta. Yalnız yazmaya odaklanıyoruz. Uygulamaya geçemiyoruz. Bu konunun da değerlendirilmesi gerekiyor.
Toplumun veya ülkenin gelişmesinde etkili topluluk çeşidi oldukça fazla. Bu topluluklar aile, okul, kamu kurumları, iş yerleri, sivil toplum kuruluşları (STKlar), vb. olabilir. Aile toplumun temeli iken, kişinin öğretimini ve eğitimini etkileyen okullar, ülke ekonomisine katkı sağlayan iş yerleri ve bilimsel temelli ve sosyal sorumluluk bilinciyle etkinlikler yapan STK’ların ülke ve küresel gelişimi etkileyen aktiviteleri birbirlerini tamamlamalı. Herkes bir şeyler yapmak istiyor. Ancak etkinlikler durum kurtarmak şeklinde oluyor. Projelendirilmiyor. Belirli bir amaca yönelik kısa ve uzun dönem hedeflere göre plan yapılmıyor. Temel öğrenilmeli, derin bilgi üzerine kurulmalı diye önerilince bizim toplum için bu fazla gelir deniyor. Böyle, durum kurtararak yürünmesinin bu dünyada yararlı olamayacağı artık anlaşılmalı.
21. Yüzyılın becerilerini inceleyip ne kadarını kazandığımızı değerlendirebiliriz. Kontrol listesi yaparak bende veya bizde bu becerilerin hangisi var? Diye açık olarak tartışabiliriz. Doç. Dr. İsmail Gelen’in “P21-Program ve Öğretimde 21. Yüzyıl Beceri Çerçeveleri (ABD Uygulamaları)” ve Mehmet Aydeniz’in “Eğitim Sistemimiz ve 21. Yüzyıl Hayalimiz: 2045 Hedeflerine İlerlerken, Türkiye için STEM Odaklı Ekonomik Bir Yol Haritası” başlıklı yazıları okunabilir. Kontrol listesi oluşturulabilir. Eksikliklere göre öğrenme hedefleri belirlenebilir.
Tüm bunların kazanılması için öğrenme yöntemleri geliştirilmeli. İnternet o kadar olanak sağlıyor ki, “birisi öğretsin” düşüncesi terkedilmeli artık. Maalesef bizde yaygın olan “birisi öğretsin, başkası talimatı yazsın biz yapalım” yaklaşımı. Bu tutum ve davranışın tek nedeni öğrenmeyi öğrenmeyen bireyler olarak yetiştirilmemiz. 21. Yüzyılın becerileri arasında en önemlilerinden birisi “öğrenmeyi öğrenmek” becerisidir. İnternet’ten en gerçek bilgiyi öğrenmenin yolları öğretilmeli…
Becerilerin başında “anadil ile iletişim” becerisi geliyor. Televizyon kanallarında sürekli izlediklerimiz anadil ile iletişimde ne kadar başarılı olduğumuzun göstergesi. Bunun yanında karşılıklı konuşurken de birbirimizi net anlayamadığımızı gösteren çok durum yaşanmakta. Birimizin konuştuğunu diğeri anlayamayabiliyor. Bazı temel bilgiler alanında dahi ortak terminolojimiz bulunmamakta.
Becerilerden diğeri “yabancı dil ile iletişim”. Yaklaşık 30 yıllık üniversite öğretim üyesi olarak net söyleyebileceğim konu, toplumumuzda İngilizce bilenlerin ve okuduğunu anlayanların sayısının %30’dan az olduğudur.
21. Yüzyılın becerileri en yalın şekliyle “Öğrenme (eleştirel düşünme, yaratıcılık, iletişim ve işbirliği)”, “Okuryazarlık: bilişim, medya, teknoloji okuryazarlığı)”, “Yaşam: çeviklik, girişimcilik, sosyal beceriler, verimlilik, liderlik)” Becerileri başlıklarında toplanabilir.
Öğrenme becerilerinin gelişmesi için daha sistematik yaklaşım gerektiren eleştirel düşünme becerileri; geniş ufukla bakabilmek için yaratıcılık becerileri gelişmeli; öğrenmenin pekiştirilmesi için ilgili ve yetkin gruplarla iletişim içerisinde olunmalı ve ekipler halinde çalışılabilmelidir. Eğitim sistemimizde bunlara ne kadar önem verildiği lise ve üniversite mezunlarından anlaşılabiliyor.
Okuryazarlık becerileri kavramının da net anlaşılamadığı ergen bireylerin tutum ve davranışlarından anlaşılabiliyor. Yaygın kavramı terimden de anlaşılacağı gibi “okuma ve yazma yeterliliği”’dir. Diğer anlamı da “belirli bir konuda ya da varlık hakkında bilgi derecesi”dir. Bilgi derecesinin belirli ölçütleri vardır. Bu ölçütler kontrol listesi halinde sıralanır eksiklere göre eğitim planlanır. 21. Yüzyıl okuryazarlık becerileri “bilişim”, “medya” ve “teknoloji” okuryazarlığı becerileri başlıklarında değerlendirilebilir.
Yaşam becerileri kişinin sınıfta ve geri kalan dünyada başarılı olması için gerekli becerilerdir. Yaşam becerileri gelişmiş kişiler; değişen koşullara uyum sağlayacak şekilde çevik’tir, hemen uyum sağlayarak yeni girişimlerde bulunur, yaşadığı ve bulunduğu ortamda iyi ve sağlıklı ilişkiler geliştirebilir (sosyal beceriler); verimliliğe odaklıdır, görüşleri ve önerileri kabul görür dolayısıyla liderlik özelliklerine sahiptir.
Bunların yanında “istatistiksel düşünme ve veri analizi” becerileri de olmazsa olmazlardandır.
Bu beceriler toplumun %60’ı tarafından kazanılmadıkça ve bu becerileri kazanan bireyler karar verici pozisyonlara gelmedikçe gelecek için belirlenen hedeflere erişilemeyeceği bilimsel olarak kanıtlanmış durumda. Uygulamaya geçilmeli ve sürekli değerlendirilerek iyileştirilmelidir.
21. Yüzyılın ihtiyaçlarının başka türlü karşılanamayacağı gerçeğinin farkına varılmasında yarar var.
“Atam, bu hafta anma günümüz var. Ancak seni yılın her gününde, her saatinde anıyoruz. İzindeyiz. Umarız, senin önderliğinde yapılanların 21. Yüzyıla da rehber olduğu bilincine varılır. Saygıyla anıyoruz.”
İyi bir hafta dileklerimle,
Sevgi ve Saygıyla kalın.
