Kanıtın ne olduğu konusunda sorunların bulunduğu bir ülkede yaşıyoruz. Kanıt en gerçek bilgidir. Gerçek sözcüğünün anlamı da yaşanmış olaylardır. Bir olay ya çok sayıda kişinin gözü önünde yaşanmıştır. Ya da bir kişinin gerçek kendi imzasıyla imzalanmış belgedir. Bu belgelere göre işlem görüldüğü kanıtlandığı zaman bunlar da kanıt yerine geçer.
Dedikodu kanıt değildir. Ancak ülkemizde bir kişinin ağzından çıkan her söz kanıt olarak işlem görmektedir. Bu durum çok sayıda olumsuz olayın yaşanmasına neden olmaktadır.
Diğer önemli kaygı verici durum ise yazılı, imzalı belgelerin dahi kanıt olarak kabul görmemesidir.
Gerçek belgelerin kanıt sayılmaması, her ağızdan çıkan söze inanılması ülkemizde önemli ve temel sorunlardandır. Bu böyle devam ederse çocuklarımız için iyi bir gelecekten bahsedilmesine olanak yoktur.
Özellikle çocukları için iyi bir gelecek sağlamak amacıyla sadece okul seçimine odaklanmış olan anne ve babaların dikkatini çekmek istiyorum. Toplumumuzun yarası olan bu konuya odaklanarak hareket etmelerinin önemi büyük. Yoksa bireysel uygulamaların bir anlamı olmadığının bilincine varılmalı, artık…
Kalite uygulamalarının tarihçesi incelendiğinde kanıtın önemi anlaşılır.
“Ölçme ve değerlendirme” kalitenin temelindedir. Ölçülerek kanıtlar elde edilir. Ancak bunun da yeterli olmadığını vurgulamak istiyorum. Tek bir konuya odaklanılması da sakıncalıdır. Bütünsel bakılarak bir konuyu etkileyen tüm faktörlerle ilgili ölçümler yapılmalı.
Bütünsel bakış şu demek, tek ölçü ile karar verilemez. Bir konuyu etkileyen tüm faktörler incelenmelidir. Örneğin, devlet kurumlarının açıklamalarına göre ülkemize giriş yapan turist sayısında artış var. Turistler ülke ekonomisine yararlı girdi sağlarlarsa etkililik ve verimlilik var kararı verilir. Turist giriş sayısı ile ülkeye bıraktıkları para miktarı arasında oranda sorun var gibi… Turizm şirketleriyle devlet kurumlarının yayımladıkları bilgiler arasında farklılık var gibi duruyor. Turizm şirketleri para bırakan turist girişi yok diyorlar. Bunun kanıtlanması gerekiyor. Ancak gözlenen de para bırakan turistin giriş yapmadığı gibi… Burada belirsizlik var. Belirsizlik olan her yerde sorun var demektir. Bu sorunlar da kanıtlarla giderilebilir.
Tıp ile ilgilenenler bilirler. Kanıta dayalı uygulamalar öncelikle “Kanıta dayalı tıp” olarak ortaya çıkmış. Kalite kültürüne sahip olan bir doktor Archie Cochrane (1909-1988) “Etkililik ve Verimlilik” başlıklı kitabında tıpta tedavilerde etkili olmanın ve verimlilik yaratmanın yolları hakkında yazmış. Onu izleyen tıp doktorları “Kanıta dayalı tıp” başlığında bir akım başlatarak insan sağlığı ve hasta güvenliğinin sağlanması konusuna odaklanmışlardır. Kanıta dayalı tıpta anahtar sözcükler “etkililik” ve “verimlilik”tir. Dolayısıyla her tedavinin etkili ve verimli olduğunu gösteren kanıtlar gerekir. Bir toplumda hasta sayısı az ise veya hastaların yaşam kaliteleri yüksek ise etkililikten bahsedilir. Sağlık harcamaları hasta yaşam kalitesiyle doğru orantılı ise verimlilikten bahsedilir. Tabii ki kanıtlarla sunulmalıdır.
Burada dikkatinizi çekmek istediğim konu şudur. Google’da tarama yaparsanız, ilgili devlet kurumlarında insan sağlığı ve hasta güvenliği konusunda çok sayıda çalışmaların yapıldığını görürsünüz. Ancak ne kadarında kanıta-dayalı tıp uygulamaları var? Ne kadarı etkililik ve verimlilik üzerinde durmuş? Biliniyor mu? Kim sorguluyor? Bu konular hep belirsiz gibi…
Teknolojinin sunduğu olanaklardan ne kadar yararlanıyoruz? Elektronik sağlık kayıtları yapılandırılmış bir şekilde tutulur ve istatistiksel değerlendirmeye hazır hale getirilirse gerçek hayattan çok güzel kanıtlar elde edilebilir. Gelişmiş ülkeler bu konuda çok yol aldılar. Ülkemizde gerçekten sorgulanması ve masaya ciddi olarak yatırılması gereken bir durumdur.
Uzun yıllar kanıta dayalı laboratuvar tıbbı alanında dünya genelinde çeşitli faaliyetlere katılmış bir kişi olarak ülkemizde bu konunun hak ettiği şekilde kabul görmediğini net olarak söyleyebilirim. Kabul görüyor diye iddia eden varsa ve etkililik ve verimlilik çalışmaları sonuçlarını gerçek kanıtlarla sunabiliyorlarsa çok sevinirim.
Tekrar paylaşmak istiyorum, kalite uygulamaları kanıta dayalılık üzerinde inşa edilir. Belirsizlik olan her türlü uygulamada kanıt istemek alışkanlığının kazanılması çocuklarımızın geleceği için çok önemli…
İyi bir hafta dileklerimle,
Sevgi ve Saygıyla kalın.
