Kalite yönetiminde yaygın olarak kullanılan yedi kalite aracı vardır. Yedi kalite aracından birisi kontrol listesidir. Kontrol listesi yapılan işin sonucunun etkili ve verimli olmasını sağlar. Kullanım alanlarından birisi yapılması gereken işlerin son kontrolüdür. Bu şekilde bir sonraki işin zamanında ve etkili yürümesi sağlanır.
Kontrol listeleri değerlendirmelerde de kullanılır. Her konu veya uygulama için başarı ölçütleri belirlidir. Bu başarı ölçütlerinin ölçüleri belirlenir. Uygulama sırasında ölçümler yapılır. Belirli aralıklarla değerlendirilirler. Ölçüm sonuçlarına göre her ölçüt puanlandırılır. Bu puanların bütün içerisindeki oranlarına göre toplam puan hesaplanır. Nesnel (objektif) ve bilimsel olarak yapılan bu değerlendirmelere göre o alandaki sıra öğrenilir.
Kentlerin sürdürülebilirlik ve yaşanabilirlik değerlendirmeleri yapılmaktadır. Bu kriterlere göre Denizli’nin durumu için İnternet’te tarama yaptım. En yakın yıldan başlayarak bu konuyla ilgili olarak aşağıdakileri buldum:
Sözcü Gazetesindeki (2016) “Yaşanabilir şehir hedefiyle Denizli'ye 121 proje” başlıklı yazıda zamanın bakanı konuşmasından alıntı şöyle: “Yerel yönetimlerde belediyecilik anlayışındaki değişim; belediyeciliğin sadece yol, su, köprü, temizlik olmadığını bize göstermiştir. Sosyal belediyecilik anlayışımız, insan hayatının her alanına dokunan hizmetler üretmeyi esas alıyor." Yaşanabilir kent kapsamında “insan hayatının her alanına dokunan hizmetler” ifadesi anahtar ifadedir.
NTV’nin (2010) “İşte 81 ilin yaşam kalitesi” başlıklı yazısında Denizli 81 il içerisinde 52. sırada ve “Türkiye’nin tekstil devi, zenginliğine rağmen, yaşanabilirlik açısından hayli gerilerde yer alıyor. ……….., bu yıl sıralamada 23 sıra birden geriledi.” ifadesi yer alıyor.
Bu taramaları yaparken Denizli ile ilgili bir proje önerisi yayını buldum. 2009’da İzmir’de düzenlenen Ulaştırma Kongresi Kitabında yayımlanmış. Başlığı “Yaşanabilir kentler için yürünebilir bütünsel cadde tasarımı: Denizli-Kınıklı üniversite caddesi örneği”. https://www.researchgate.net/publication/268808480_Yasanabilir_Kentler_Icin_Yurunebilir_Butunsel_Cadde_Tasarimi_Denizli-Kinikli_Universite_Caddesi_Ornegi adresinden erişilebiliyor. Bu caddenin şimdiki halini her gün yoğun yaşadığım için bu yazı çok dikkatimi çekti. Bence bu proje ve caddenin şimdiki durumu hakkında bir panel düzenlenmeli ve “insan hayatına dokunan hizmetler” temasıyla incelenmeli.
Denizli’de güzel uygulamalar var. Ancak bütünsel bakılması gerekiyor. Uygulamalar ve hizmetler arasında denge kurulamadığı için doğal olarak yaşanan sorunlar konuşuluyor.
Yaşam kalitesi açısından ülke sıralamasında (Mayıs 2018) 60 ülke arasında Türkiye 42. Sırada. Son 4 yıldır 38-44. Sıralarda (www.numbeo.com/quality-of-life). Dünyadaki 184 il arasında Bursa, Ankara, İzmir ve İstanbul var. Denizli için katışım sayısı yeterli görünmediği için değerlendirme yapamadım. Alanın uzmanları daha çok katılımla ve bilimsel ve objektif olarak yapılan değerlendirme sonuçlarını yayımlayabilirler.
Doğu Marmara Kalkınma Ajansı yaşanabilir kentler ölçütleri ve oranlarını özetlemiş. (http://www.dogumarmarabolgeplani.gov.tr/pdfs/0_genel_96_YasanabilirKentlerArastirmasi.pdf9). Yaşanabilir kentler değerlendirilmesinde ölçütlerin yeterli olamadığı birçok yerli ve yeterli yayınlarda tartışılıyor. Ancak her kent aynı kriterlere göre değerlendirildiğinden fikir verebiliyor. Ölçütler “Ekonomi (%25), Eğitim (%20), Sağlık (%20), Kültür Sanat (%20), Kent Hayatı (%12), Güvenlik (%15)” ana başlıklarda toplanmakta. Bunların alt ölçütleri de bulunmakta.
Önemli olan sürdürülebilir ve yaşanabilir kent özelliklerinin ölçütlere göre değerlendirilmesi. Devlet, belediye, odalar ve tüm sivil toplum kuruluşlarının birlikte karar alıp, projeler oluşturabilmeleri.
Çok sayıda değerli proje yapılıyor. Ancak hangi ölçüt ne derece karşılanıyor? Biliniyor mu? Denizli’nin bu derece geride olması hangi özelliğinden veya özelliklerinden kaynaklanıyor? Değerlendiriliyor mu? Sonuç yayınlanmakta mı? Bu konuda Zehra Lale’nin “Sürdürülebilir kalkınma temeline dayalı yaşanabilir çevre oluşturulması: Eskişehir Tepebaşı İlçesi örneği” başlıklı yüksek lisans tezi çok yararlı bir kaynak gibi görünüyor.
Puanlamalar oldukça zor ancak yapılandırılmış bir şekilde uygulanırsa çok yararlı. Plan aşamasında bilgi, beceri, yetkinlik ve sabır gerekiyor.
İyi bir hafta diliyorum.
Sevgi ve Saygıyla kalın.
