Eğitim ve öğretim müfredatları hazırlanır. Müfredat neyi kazanması gerekiyor? Sorusunu yanıtlar. Nasıl kazandırılmalı? Sorusunun yanıtı da eğitim-öğretim programıdır. İkisi arasındaki farkın ülkemizde henüz net anlaşılmadığını gösteren çok sayıda olgu var.
Örneğin, tıp doktorluğu eğitiminde her fakülte aynı bilgi ve becerilerin kazanılmasını hedefler. Ancak bazıları entegre, bazıları klasik bazıları da probleme dayalı aktif öğrenme programları uygular.
Neyin, nasıl öğrenilmesi, sırasıyla, eğitim-öğretim müfredatı ve programı kapsamındayken, ne kadar öğrenildiği de ölçme-değerlendirme sistemiyle belirlenir.
Ölçme ve değerlendirme sistemi de bilgi, yeterlilik ve yetkinlik ölçülmesine göre farklılık gösterir. Bilginin değerlendirilmesi yazılı sınavlarla gerçekleşir. Yeterlilik okullarda kurulan ideal koşullarda, uygulamalı olarak değerlendirilir. Yetkinlik ise gerçek hayattaki başarıdır. Yetkinlikler çoğunlukla işverenler tarafından değerlendirilir. Bu bağlamda üniversiteler mezunlarının yetkinlik durumunu işverenlerle iletişim ile anlayabilirler.
Bu iletişimin etkili olabilmesi için okul şu kriterlere göre öğretim yaptım diye liste vermeli Program yeterlilikleri başlığında Bologna Süreci Projesi kapsamında üniversitelerin web sitelerinde hazırlanmış durumda. İşverenin, şirketimde çalışacak kişinin şu iş için şu bilgi, beceri ve yetkinlikleri kazanması gerekir, listesiyle program yeterlilikleri örtüşmeli.
Bazı alanlar vardır ki tüm işverenler için geçerlidir. Bilgisayar okuryazarlığı bunlardan birisidir. Ortak olan alanlar Yükseköğretim Kurulu’nun Web Sitesinde açıklanmakta.
Yetkinlikler YÖK Web Sitesinde şu şekilde açıklanıyor: Önlisans (tekniker eğitimi): “Alanının gerektirdiği en az Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı Temel Düzeyinde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilme”; Lisans: “Alanının gerektirdiği en az Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı İleri Düzeyinde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilme”; Yükseklisans: “Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini ileri düzeyde kullanabilme”; Doktora: yeterliliklerinde bilgisayar okuryazarlığıyla ilgili yeterlilik yazılmamış. Çünkü doktoraya başlarken tamamen bilgisayar okuryazarı ve bilişim teknolojilerini kullanabilmesi gerekiyor. Doktorada kazanılması gereken tüm alan yetkinlikleri kişinin bilgisayar okuryazarlık düzeyine bağlı.
Alanımla ilgili olarak üniversite lisans ve lisansüstü mezunlarının bu kriterleri taşımadığını net olarak söyleyebilirim.
İnternet’te “computer literacy” ve “bilgisayar okuryazarlığı” sözcükleriyle tarama yapılabilir. Gözlenen sitelerden şu sonuçlar çıkarılabilir. Bu konuda çok araştırma var. Bilgisayar okuryazarlığından bilişim teknolojilerinin kullanılması; onkoloji gibi tıp dallarından sosyal çalışmalara kadar hemen her alanda kazanılması gereken bilgi, beceri ve yetkinlikler sıralanıyor. Ancak olmazsa olmaz olan ölçme-değerlendirme sistemleri de ekleniyor.
Hangi ölçme-değerlendirme ile hangi bilgi, beceri ve yetkinliklerin kazanıldığının değerlendirildiği yazılıyor. Bununla da bitmiyor. Kazanılması hedeflenmiş olan bilgi, beceri ve yetkinlikler değerlendiriliyor. Çıkarılan derslere göre eğitim-öğretim sistemi sürekli değerlendiriliyor.
“Ölçmediğini değerlendiremezsin, ölçüp değerlendirmeden iyileştiremezsin” kalite yaklaşımının temel ilkelerinden birisidir. Ancak ölçmenin sadece rakamlardan oluşmadığı bilinci de yerleşmeli. Ölçüm değerlerinin arkasında o kadar çok değerlendirilecek etken var ki!
Her zaman vurguladığım gibi, olağanüstü kapasiteli gençlerimiz var. Bu potansiyelin farkındayız ancak ne yapılıyor? 2012-2015 PİSA sonuçlarında ciddi düşüşlerin nedeni olan politikalar mutlaka değerlendirilmeli (TEPAV araştırmaları). Eğitim-öğretim kurumlarına düşen de ölçme-değerlendirme sistemlerini kurmaları; sonuçlarının kök-neden analizlerini çok iyi yapmaları ve politikayı yönlendirebilmeleridir.
İyi bir hafta diliyorum.
Sevgi ve Saygıyla kalın.
