“Herkese Bilim Teknoloji (HBT)” dergilerini sürekli okumaya çalışırım (http://www.herkesebilimteknoloji.com/). Tatilde hepsini tekrar gözden geçiriyorum. Adında gözlendiği gibi içeriği herkese hitap ediyor.
Günümüze ayak uydurabilmek ve geleceğe hazır olabilmek için bu dergi çok yararlı. Çok sayıda konuyu bilimsel olarak açıklıyor. Bu konulardan bazıları şunlar: “Sanayi 4”, “Cobot nedir?”, “Çocuklar kaç saat ekran başında kalabilir?” “Hangi ülke ne kadar Fen Bilimleri, Teknoloji, Mühendislik, Matematik (Sience, Technology, Enginnering, Mathematics-STEM) mezunu verdi?” Konuları bilimsel kanıtlara dayalı açıkladığı için acaba sorusu bırakmıyor.
Doğan Kuban’ın “Uygar, Çağdaş Olabilendir” başlıklı yazısını okuyunca uygar toplum, uygar birey ve kaliteyi birlikte değerlendirmek istedim.
Uygar toplum; fikir üretebilen ve fikirlerini serbestçe söyleyebilen; bilim, sanat ve endüstri alanlarında gelişme göstermiş ve yaşam biçiminde gerekli bir düzeye erişmiş toplumları tamınlıyor. Uygar insan da bu ülkelerin “eğitim görmüş, görgü kurallarına uyan ve kültürlü davranışları uygarlığın gerektirdiği nitelikleri taşıyan” vatandaşları.
Kalite uygulamalarında sıfatların anlamları değerlendirilir. Her açıklama bir kriter olarak belirlenir. Kriterlere uyma durumuna göre o sıfata uygun olup olunmadığına karar verilir. Yukarıdaki tanımları aşağıdaki sorular şeklinde kriterlere ayırdıktan sonra uygar toplum ve uygar insan şartlarını karşılama durumumuzu birlikte değerlendirebiliriz.
1) Fikir söylemek ve geliştirmek konusunda durum nasıldır? 2) Bilim, sanat ve endüstri alanlarında gösterdiğimiz gelişme uygarlık düzeyinde mi? 3) Yaşam biçiminde gerekli bir düzeye erişmiş bir ülke miyiz? 4) Bireylerin eğitim düzeyi görgü kurallarına uyduklarını gösteriyor mu? 5) Kültürlü ve davranışları uygarlığın gerektirdiği nitelikleri taşıyan bireyler çoğunlukta mı?
Madde 1. Fikir üretmek, geliştirmek ve söylemek konusunda durum nasıl? Herkes düşüncesini serbest olarak söyleyebiliyor mu? Fen bilimleri, mühendislik ve matematik mezunları ileri teknoloji üretimine hazır mı? Üniversite hastaneleri Fen Bilimleri, Teknoloji, Mühendislik, Matematik (STEM) mezunlarına tıbbi cihaz üretilmesinde fikir üretmeleri için fırsat tanıyor mu? Tüm bu soruların yanıtı hayırsa birinci madde karşılanmıyor demektir.
Madde 2. Bilim, sanat ve endüstri alanlarında gösterdiğimiz gelişme uygarlık düzeyinde mi? İleri teknoloji ürünleri kendi ihtiyacımızı karşılayacak durumda mı? Bu soruya yanıt hayır. Çünkü ileri teknoloji ürünlerinin %80 hatta daha fazlası yurt dışından sağlanıyor.
Madde 3. Yaşama biçiminde gerekli bir düzeye erişmiş bir ülke miyiz? Türkiye’nin her bölgesinde her vatandaşın her türlü temel ihtiyaçlarının karşılanabildiği söylenebilir mi? Yanıtın “hayır” olduğunu hepimiz söyleyebiliriz. İstatistiklere de bakılabilir.
Madde 4 ve 5 bir arada yanıtlanabilir. Bireylerin eğitim düzeyi görgü kurallarına uyduklarını gösteriyor mu? Kültürlü ve davranışları uygarlığın gerektirdiği nitelikleri taşıyan bireyler çoğunlukta mı? Alışveriş merkezlerindeki tuvaletleri düşünün. Kuşadası’nda “Long Beach” olarak adlandırılan bir bölgede oturuyoruz. Plajımız bu yıl halk plajı oldu. Ancak zorluklar var. İlgili belediye gerekli hizmeti getirmiyor. Halka açılan bir plajda genel tuvalet yok. Çöp kovası yok. Kumsal bakımlı değil. Kaka, bebek bezi, şişe, naylon poşet, sigara izmaritleri, ne ararsanız var…
İnsanların ihtiyaçlarının farkında olmayan bir hizmet anlayışı… Bunun farkında olmayan, orada denize giren insanlar… Kendisinin her zaman kullanacağı ve çocuklarının oynadığı yere sigara izmariti atanlar…
Elinde mobil telefon var. Ancak sigara izmaritini yere atıyor. Üreten, ürünü kullanan, hizmet veren, hizmetten yararlanan herkes değerlendirildiğinde uygar toplum ve uygar birey ölçütleri karşılanıyor mu?
İyi bir hafta diliyorum.
Sevgi ve Saygıyla kalın.
