İnsanın kendisiyle hesaplaşması makbul bir şey midir?
Sanırım bu soruya evet diyenler çoğunluktadır. Evet diyenlere, bunun nedenini soracak olursak; ‘Eğer insan kendisiyle hesaplaşırsa, hatalarını fark eder, yeniden aynı hataları işlemez,’ diyecekler ve çok haklı olacaklardır.
Kendisiyle hesaplaşan ve bir hata yaptığını fark eden kişi utanacak, suçluluk duyacak, kendine kızacak, kendisiyle kavga edecektir. Daha iyi ya, kendisiyle kavga etsin, bir daha utanacağı şeyi yapmasın, diyorsanız, gelin bunu tartışalım:
Bizim hata diye nitelendirdiğimiz şeylerin tamamı bize öğretilen şeylerdir. Çocuk büyürken ona; ‘Bunlar şunlar yanlıştır, bunları yapma! Eğer bizim yapma dediğimiz şeyleri yaparsan, seni sevmeyiz!’ deniyor. Sevgi ihtiyacı olan çocuk da, büyüklerinin istediği gibi olmaya gayret ediyor.
Ailenin amacı, toplum kurallarına uyan bir çocuk yetiştirmek ise buna diyeceğim bir şey yok. Eğer amaç, hiç hata yapmayan, yani mükemmel bir çocuk yetiştirmek ise buna itirazım var. Zira mükemmel çocuk, toplum kurallarını kendinin önünde tutar, adeta kuralların kulu, kölesi olur.
Kabaca yüz adet toplum kuralı olduğunu varsayalım. Bunların yarısı insan doğasına uygun olmadığından, hükümsüzdür. Bu yüzden toplum, belli başlı kurallara uymayı bile yeterli görür. Buna rağmen, mükemmel olmak isteyenler, tüm kurallara harfiyen uymaya çalışır. Bunu başarmak mümkün olmadığından, bu insanların her gün birkaç hata yapması kaçınılmazdır. Bir hata ile mükemmellik suya düştüğünden, bu insanlar her gün kendini suçlar ve kendiyle kavga eder.
Bildiğimiz bütün toplum kuralları, bize öğretilmiş ikinci el bilgilerdir. İçlerinde hurafeler, zamanımıza uymayanlar, insan doğasıyla bağdaşmayanlar var. Hatalardan ders alıp tekrarlamamak yeterliyken, kendini çoğu hükümsüz olan toplum kurallarına göre değerlendirmek, bu yüzden kendine kızmak ve kendinle kavga etmek, insanın kendine yapacağı en büyük zulümdür.
Basit hatalar yüzünden kendini suçlayıp, kendisiyle kavga edenler, kendini kabul edemezler. Kendini kabul edemeyenler hiç kimseyi, hiçbir şeyi kabul edemezler ve her anını kavga ile geçirirler. Oysa her insan mükemmeldir. İnsan bunu bilerek kendindi sevinçle, minnetle kabul etmelidir.